Collectieve maatregelen zijn de volgende trede in de arbeidshygiënische strategie, na bronaanpak. Dat suggereert dat deze maatregelen veiliger zijn dan de treden daaronder. Is dit ook zo?
Een collectieve maatregel is een maatregel die voor iedereen tegelijkertijd het gevaar afschermt. Bij werken op hoogte zijn veel goede mogelijkheden voor collectief beschermende maatregelen. Hekwerk is een veelgebruikte vorm van een collectieve maatregel, maar ook doorvalroosters, fysieke afscherming of gebiedsmarkering zijn voorbeelden van deze maatregelen.
De invloed van menselijk handelen
Hét argument om collectieve maatregelen te nemen is dat ze de noodzaak van menselijk handelen verminderen. Dat wil zeggen: er wordt geen of weinig actie verwacht van iemand om zichzelf te beschermen tegen het aanwezige gevaar. Dat dit uitsluiten van menselijk handelen ongevallen helpt voorkomen, blijkt uit de statistieken: 78% van de ongevallen komt door menselijk falen.
Uit de ongevallendatabase van de Inspectie SZW blijkt ook dat bij 47% van de gevallen het onjuist of niet gebruiken van veiligheidsvoorzieningen heeft geleid tot een ongeval. Dit houdt in dat de veiligheidsvoorziening niet, verkeerd of slechts gedeeltelijk is gebruikt.
Bij het gebruik van collectieve maatregelen is de invloed van menselijk gedrag (78% van de ongevallen dus) geminimaliseerd. Bij het betreden van het gebied op hoogte hoeven er geen verdere maatregelen genomen te worden. Iedereen kan in principe zonder voorbereiding of verdere kennis van veiligheid het gebied betreden. In die zin zijn collectieve maatregelen dus veiliger dan de maatregelen die daaronder volgen, de individuele maatregelen en de persoonlijke beschermingsmiddelen.
Dit geldt voor permanente maatregelen, zoals een vast hekwerk. Voor collectieve veiligheidsmaatregelen die elke keer opnieuw opgebouwd moeten worden (zoals steigers), geldt dit minder, omdat bij het installeren wel weer gevaar aanwezig is.
Invloed bij redding
De impact op de Bedrijfshulpverlening (BHV) is vaak een stuk minder als er collectieve maatregelen genomen zijn. Dat komt doordat een val voorkomen wordt (en dus geen complexe redding op hoogte nodig is) en omdat het evacueren van een slachtoffer (dat bijvoorbeeld onwel is geworden) uit een collectief beveiligde zone veel eenvoudiger is.
Nog een voordeel van collectieve maatregelen zijn de kosten. Niet alleen van de BHV, doordat de reddingsoperatie eenvoudiger is, maar ook bijvoorbeeld omdat er minder training of toezicht nodig is. De initiële (of stichtings)kosten kunnen weliswaar hoger zijn dan andere maatregelen, maar door besparingen op training, persoonlijke beschermingsmiddelen, toezicht en keuring en inspectie kan deze investering zich vaak binnen enkele jaren terugverdienen.
Vlindar adviseert over de juiste keuze van valveiligheidsmaatregelen. Met een unieke RI&E -methodiek en Plan van Aanpak krijgt u zicht in de risico’s en de optimale maatregelen.
Bron: Continu LIS Vervolgonderzoek 2004-2009, Ongevallendatabase van de Inspectie SZW.
